Kosciół pw. św. Michała Archanioła, Dębno, gm. Nowy Targ

Gotycki, drewniany kościół parafialny w Dębnie Podhalańskim wybudowany został w drugiej połowie XV w na miejscu starszej świątyni. Pierwsza wiarygodna wzmianka o tamtej budowli pochodzi z 1335 roku, z przywileju, w którym bracia Lesiccy nadali swą dziedziczną posiadłość Dębno Urbanowi z Grywałdu. Jedyną rozbudowę obecnej świątyni przeprowadzono w 1601 roku, kiedy powstała wieża zwieńczona charakterystyczną izbicą, czyli nadwieszoną kondygnacją tworzącą piętro dzwonowe.
W XVIII wieku msze odprawiano w Dębnie już tylko w co trzecią niedzielę, skutkiem czego kościół popadł w zaniedbanie, ale też i dzięki temu uniknął barokowych przekształceń. W 1728 roku naprawiono wieżę, kolejne remonty przeprowadzano także w XIX i XX wieku, jednak zawsze na niewielką skalę. Ich inicjatorami często byli miejscowi chłopi. Kompleksowe prace konserwatorskie przeprowadzono w latach 1958 -1963 z powodu stwierdzenia zagrożenia kościoła na skutek działania grzybów i owadów.

   Jest to świątynia orientowana, wzniesiona w głównych częściach z drewna modrzewiowego i jodłowego, bez użycia gwoździ. Grube, starannie ociosane belki ułożone są na zrąb i umacniane drewnianymi kołkami. Najwyższe partie ścian nachylono lekko ku wnętrzu, co jest ciekawym  przykładem średniowiecznej praktyki, mającej na celu polepszenie statyki budynku. Prezbiterium i nawa nakryte są jednokalenicowym, gontowym dachem zbudowanym w systemie zaskrzynieniowym. Pośrodku dachu nasadzono niewielką ośmioboczną wieżyczkę na sygnaturkę, przykrytą dzwonowatym niskim hełmem. Prezbiterium i nawę otaczają soboty, czyli kryte podcienia.
Wieża wzniesiona jest w konstrukcji słupowo-ramowej, jej główne słupy nośne są pochylone, usztywnione w kilku miejscach zastrzałami, składającymi się na tzw. krzyże św. Andrzeja. Wieża nie jest wysoka i tylko izbicą góruje nad kalenicą stromego dachu, nakrywa ją czteropołaciowy, ostrosłupowy hełm. Pierwotnie nakrycie wieży mogło być bogatsze, z narożnymi wieżyczkami po bokach hełmu, taki bowiem rysunek zachował się na nadprożu wejścia, obok daty dokumentującej wzniesienie wieży.
Wnętrze kościoła, złożone z prostokątnego prezbiterium i zbliżonej do kwadratu nawy, oświetlają trzy niewielkie okna od strony południowej. Trzy portale ujęte są ozdobnymi obramieniami, dwa z nich: w zakrystii i zachodni, są ostrołukowe, zaś portal w wejściu południowym ma nadproże o wykroju trójlistnym “falbankowym”. Niewielkie okno we wschodniej ścianie prezbiterium zdobi skromne obramienie z reliefowym, wklęsłym dwułuczem. Wszystkie te formy są charakterystyczne dla XV wieku. Nawę i prezbiterium nakrywają stropy płaskie, w nawie z płytkimi zaskrzynieniami, a w prezbiterium z ukośnymi odcinkami po bokach.
We wnętrzu znajduje się unikatowa polichromia patronowa pochodząca z około 1500 roku. Jest to  najstarsza, w całości zachowana, wykonana na drewnie polichromia w Europie. Pokrywa ona niemal całe wnętrze świątyni, składając się z 77 motywów występujących w 12 układach i 33 wariantach kolorystycznych. Podziwiać także można tryptyk z początku XVI wieku, malowane gotyckie tabernakulum wykonane z drewna w XIV wieku, krucyfiks z około 1380 roku, oraz posąg św. Mikołaja z gotyckiego ołtarza wykonany w 1420 roku. W kościele znajduje się również XVI-wieczna haftowana chorągiew wojenna z wizerunkiem św. Stanisława ze Szczepanowa. Wedle tradycji zostawiły ją wojska Jana III Sobieskiego powracającego po zwycięstwie nad Turkami pod Wiedniem. Prawdziwym unikatem jest w kościele XV-wieczne, drewniane tabernakulum o kształcie wieloboku. Jego prostą formę uzupełniają gotyckie sterczyny.

Tekst;

Dębno Podhalanskie – kościół św Michała

Zdjęcie Andrzej Harassek

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *